1668 Η ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΠΟΧΩΡ
Για το πότε ακριβώς δημιουργήθηκε ο οικισμός στο Ευηνοχώρι και πότε, από πού και πώς ήρθαν οι πρώτοι έποικοι δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία. Επίσης δεν μπορούμε με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε την ακριβή τοποθεσία των πρώτων σπιτιών του χωριού μας.
Για το μόνο πράγμα που μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι, πως πρωτοακούμε ιστορικά για το Ευηνοχώρι, στην οδοιπορική περιγραφή «Βιβλίο των ταξιδίων» του τούρκου περιηγητή Evliya Çelebi (Εβλιγιά Τσελεμπή) το 1668 με την ονομασία Μποχώρ, οπού διατηρείτε μέχρι και σήμερα στην τοπική διαλεκτό.
Ο Τσελεμπής, ταξίδευε σε όλη την τότε οθωμανική αυτοκρατορία για σαράντα χρόνια περίπου και κατέγραφε ότι έβλεπε και άκουγε με λεπτομέρειες και αυτό κάνει το έργο του, πηγή μεγάλης λαογραφικής σημασίας.
Το 1668 λοιπόν έφτασε στην περιοχή μας και στο βιβλίο του αφιερώνει ολόκληρη σελίδα για το χωριό μας, με πλήρη λεπτομερή περιγραφή και με τίτλο:
«ΑΚΜΑΖΟΝΤΑ ΚΑΣΑΜΠΑΝ ΜΠΟΧΩΡ»
« Είναι ένας συμπαθητικός κασαμπάς εις τα όρια του σαντζακίου του Κάρλελι* παρά την όχθην του Φειδάρη ποταμού με διακοσίας κεραμοσκεπείς οικίας με αμπέλους και κήπους . Έχει ένα κεραμοσκεπές τζαμί και δέκα εμπορικά καταστήματα. Χάνι και φιλανθρωπικόν ίδρυμα δεν έχει . Είναι χάς ανήκον εις τον μεγαλο βεζίρην . Το Μποχώρ έλαβεν υπό την κατοχήν του ο δικαστής του Ανατολικού και είναι ναχιγιές βαθμού εκατόν πεντήκοντα ακτσέδων .
Από καιρού εις καιρόν προσαρτάται εις τον καζάν Ναύπακτου . Οι κάτοικοί του ως επί το πλείστον είναι αλιείς και αμπελουργοί .
Εδώ παράγονται τα χωρίς κακκούτσι μαύρα σταφύλια τα ονομαζόμενα πουλιού σταφύλια, τα οποία υπό μορφήν ξηράς σταφίδος αποστέλλουν με πλοία εις Νότιον Γαλλίαν. Εδώ όπου η θάλασσα είναι αβαθής υπάρχουν ιχθυοτροφεία και εκ των παρασκευάζεται αβγοτάραχον από κέφαλους , το οποίον, αφού γίνη ως ο σάρδιος λίθος της Υεμένης , εμβαπτίζεται εις κίτρινον μελισσοκέρι.
Εκαστον τεμάχιον είναι 40-50 δραμίων και πωλείται μίαν λίραν και τούτο αποστέλλεται εις Γαλλίαν . Έχει οσμήν μόσχου και είναι πολύ δυναμωτικόν . Επίσης το χωρίον παράγει ωραίας γλυκείας ελαίας και, επειδή έχει πολλάς μορέας εις τα υψώματα , παράγει και μετάξαν, καλυτέραν και αυτης της Περσικής .
Η μεταξωτή κλωστή , την οποίαν δίδουν τα φύλλα των μορεών είναι απαλή εις την αφήν. Πολλοί κάτοικοι του χωρίου ασχολούνται με την καλλιέργειαν της μετάξης , εις τοιούτον δε βαθμόν είναι μεγάλη η παραγωγή , ώστε να γίνεται εξαγωγή και εια την Γαλλιαν .
Βορείως του κασαμπά τούτου οπου λάμπει το άστρον τραμουντάνας και εις απόστασιν βολής βέλους ευρίσκεται ο τεκές ... , όστις αποτελεί τόπον περιπάτου είναι ως επίγειος παράδεισος επιδαψιλευμένος με άφθονα τα αγαθά. Εις αυτόν ήλθε και εγκατεστάθη ενας αρχηγός δερβίσηδων, ιδιοποιηθείς τούτον κατόπιν σουλτανικού διατάγματος. Εκείθεν ακολουθήσαντες δυτικήν κατεύθυσιν και διελθόντες από τα τσιφλίκια του Ντουράκ Πασά , του Αλή Πασά, του Αλή Εφέντη και του Έγιου-ελ Σουούτ αγά δια μέσου καρποφόρων , καλλιεργημένων και ευημερούντων τόπων εις 6 ώρας εφθάσαμεν εις κασαμπαν Μεσε-λόγγα ...»
*(Σαντζάκι του Κάρλελι = μια από τις τρεις περιφέρεις στην Στερεά Ελλάδα, οπού περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Αιτ/νιας μαζί και την Λευκάδα. Ονομάστηκε Κάρλελι, από το όνομα του προηγούμενου κυριάρχου της περιοχής,του Κάρολου Α΄ Τόκκου. Κάρλελι = η χώρα του Καρόλου. Την ονομασία διατήρησε η περιφέρεια μέχρι της εθνικής ανεξαρτησίας των Ελλήνων, ενώ στην τοπική διαλεκτό διατηρήθηκε και μετά, για μεγάλο χρονικό διάστημα.)
Έτσι το 1668 είναι το έτος που το χωριό μας εμφανίζεται στην ιστορία.
Όμως εάν εξετάσουμε προσεκτικά την καταγραφή του θα δούμε ότι υπάρχουν κάποια σημαντικά στοιχειά που πρέπει να τα αναλύσουμε.
Καταρχήν, διαβάζοντας μονό και μονό τον τίτλο που έχει για την περιγραφή του χωριού μας «Ακμάζοντα Κασαμπάν (κωμόπολη- κεφαλοχώρι) Μποχώρ» , αμέσως μας δίνει την εικόνα ότι είναι ένας σημαντικός οικισμός.
Στην συνεχεία βλέπουμε ότι το Μποχώρ, είναι ένα μεγάλο οργανωμένο χωριό, με αρκετά εμπορικά καταστήματα και με πλούσιες γαίες οπού παράγουν εξαιρετικά προϊόντα και εξάγονται στην Ευρώπη.
Το χωριό μας με τις πλουτοφόρες πηγές του, αποφέρουν μεγάλα έσοδα από τις εμπορικές εξαγωγές προϊόντων και κατατάσσετε ως Χάς (η μεγαλύτερη οικονομική κατηγορία αποκομιζομένων εσόδων περιοχής ), είναι στην δικαιοδοσία του Μεγάλου Βεζίρη (ο πληρεξούσιος αντιπρόσωπος του Σουλτάνου), έχοντας εισόδημα πάνω από 100.000 ακτσέδων (ακτσέ, νόμισμα των Οθωμανών ) και οι πρόσοδοι ανήκαν στο δημόσιο θησαυροφυλάκιο.
Επίσης ο Τσελεμπής, μετά από το χωριό μας κάνει αναφορά για το Μεσολόγγι, οπού αναφέρει ότι έχει 300 σπίτια (200 το Μποχώρ), 10 εμπορικά καταστήματα (10 και το Μποχώρ) , 1 τζαμί (1 και το Μποχώρ).
Όλη αυτή η αξιόλογη οικονομική και κοινωνική άνθηση του χωριού μας δεν μπορεί να δημιουργήθηκε μέσα σε 5 ή 10 ακόμη και σε 50 χρόνια. Επίσης ας αναλογιστούμε για την εποχή εκείνη, τα μέσα που διάθεταν και ποσό δύσκολες ήταν η μεταφορές εμπορευμάτων εντός Ελλάδος, φανταστείτε ποσό δύσκολες ήταν για την Ευρώπη.
Αυτές τις συνθήκες εμπορικής ωρίμανσης στην τότε εποχή και συναλλαγές με την Ευρώπη, μονό εάν υπήρχε μόνιμα εγκαταστημένος πληθυσμός θα μπορούσε να τις είχε πετύχει. Διότι χρειάζονται γνώσεις για την καλλιέργεια και επεξεργασία των προϊόντων, γνώσεις για την εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου, καθώς υποδομή και εξέλιξη.
Εδώ όμως τίθεται ένα άλλο ερώτημα.
Γιατί μέχρι το 1668 ήταν άγνωστος αυτός ο οικισμός, αφού είχε οικονομική ευρωστία;
Ο λόγος είναι επειδή το Μποχώρ δεν βρίσκεται στην ακτογραμμή (όπως και πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδος) ώστε να είναι ορατός στους περιηγητές . Όμως έχουμε αναφορές, για την ακτογραμμή και τα λιμάνια που υπήρχε ανθρωπινή και έντονη εμπορική κίνηση.
Ένα στοιχειό που δείχνει ανθρωπινή-εμπορική δραστηριότητα στην περιοχή, είναι οι αναφορές περαστικών με τα καράβια για το λιμάνι του Γαλατά και η χαρτογράφηση του, το 1512 ( 156 χρονιά πριν) .
Επίσης το 1528 για πρώτη φορά έχουμε συμβολαιογραφικές πράξεις για μεταφορά εμπορευμάτων στην Ζάκυνθο όπου φόρτωναν, αλάτι, ψάρια, σταφίδες κ.λπ. από τα λιμάνια Μεσολόγγι και Γαλατά.
Για να είναι χαρτογραφημένο το λιμάνι του Γαλατά μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η περιοχή που εξυπηρετούσε είχε έντονη ανθρωπινή και εμπορική κίνηση και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να είναι κεντρικός σταθμός εμπορικών συναλλαγών στον θαλάσσιο δρόμου του Πατραϊκού.
Από όλα τα παραπάνω στοιχεία που μας δίνει ο Τσελεμπής, συμπεραίνουμε ότι το χωριό μας ήταν ένας πολύ σημαντικός οικονομικός οικισμός για την περιοχή και σχεδόν ισοδύναμος με το Μεσολόγγι.
Χωρίς βεβαία να διαθέτουμε τα απαραίτητα ιστορικά έγγραφα είναι δύσκολο να μιλήσουμε για ακριβή χρονολογία δημιουργίας του οικισμού στο Ευηνοχώρι.
Κατά την αντίληψη μου όμως και με βάση τις αδιάσειστες αυτές ιστορικές μαρτυρίες και με δεδομένο το γεγονός ότι, η καθιέρωση του ονόματος ενός χωριού προϋποθέτει ύπαρξη πρότερου βίου, ο οποίος στις περισσότερες περιπτώσεις, συνήθως, υπολογίζεται περισσότερο του ενός αιώνα, μπορεί να δοθεί μία χρονική περίοδο αρχικής κατοίκησης κατά προσέγγιση. Πιθανόν την περίοδο όπου η περιοχή μας άνηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου (1204), δημιουργήθηκε ένας ασήμαντος μικρός οικισμός και κατά την Ενετική περίοδο(1400), οπού η ανθρωπινή και εμπορική δραστηριότητα έγινε πολύ πιο έντονη στην περιοχή μας, ο οικισμός αναπτύχθηκε, υπήρξε συρροή πληθυσμού ως «οικονομικοί μετανάστες» και γνώρισε εμπορική ωρίμανση. Στην συνεχεία τα εδάφη του, πέρασαν στην δικαιοδοσία των Τούρκων όπου εκμεταλλευτήκαν κι αυτοί με την σειρά τους τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του, με αποτέλεσμα το 1668 να έχουμε την εμφάνιση του «Ακμάζοντα Κασαμπάν Μποχώρ».
Ελπίζουμε με την πάροδο του χρόνου να βρεθούν οι κατάλληλες μαρτυρίες για το ποτέ δημιουργήθηκε ο οικισμός στο Ευηνοχώρι.
Νικόλαος Δ. Γιαννής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου